26 januari 2023 leverde de voorzitter een bijdrage in Leerdam (locatie bijmaria.nl) op een avond over het vergeten fruit. 

NPV-voorzitter Tammo Katuin vertelde deze avond over de vorderingen in de diverse projecten om de bijna vergeten appels en peren op te sporen en te behouden. Een belangrijke focus heeft de afgelopen jaren gelegen op de oude (stoof)perenrassen. Daarbij zijn in samenwerking met fruitliefhebbers en onderzoeksinstellingen erg mooie resultaten geboekt. De lering die hieruit wordt getrokken, gaat ons helpen om ook bij de veel grotere groep van appelrassen een flinke sprong vooruit te maken. Gebleken is dat vragen en kennis uit de regionale praktijk de NPV daarbij zeer dienstbaar zijn.

SSF voorzitter Thijs Banken ging aan de hand van beelden in gesprek met de aanwezigen over komst, verdwijnen en wederopleving van de kroos in Nederland. De kroos was tot de kaalslag in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw nog ruim aanwezig in het westelijk rivierengebied. Met name door de verbeterde rassen, is de kroos aan een opmerkelijke revival bezig onder fruitliefhebbers.

Vragen zoals: “welke rassen kan ik planten?” “Waar kan ik bestellen?” “Wat is er van de vruchten te maken?” kwamen ook aan de orde. Tijdens de avond kon van diverse producten geproefd worden. 

3 September 2022 is na een onderbreking van twee jaar vanwege corona, weer het Bourgondisch Fruitwandelen georganiseerd waarbij ruim 2000 deelnemers de krozenboomgaard en fruitdoolhof in Boven-Leeuwen passeerden. Mede door de schonefruitteeltversnaperingen kwamen de tongen goed los. Zie ook het fotoalbum waarop de foto's een kort inkijkje geven. 

23 Juli 2022 was een open dag krozenboomgaard en fruitdoolhof met zelfpluk.

In de Gelderlander van de volgende dag stond een mooi artikel van Loes Wijffels en foto's van Bert Beelen waarvan de tekst hieronder wordt weergegeven.

In de ‘enige, echte’ krozenboomgaard gaat niets verloren: ‘Zo leuk ook dat de koeienpoep er nog ligt’

BOVEN-LEEUWEN - De koeien grazen zondag even in een andere wei, want het is open dag in de bijzondere krozenboomgaard. Dan mag iedereen onbeperkt fruit komen plukken.

Loes Wijffels24-07-22, 

Bij het schuurtje naast de ingang groeit een wijnbes. Ik herken hem, want mijn ouders hadden er ook zo een in de tuin. De vruchtjes, iets tussen braam en framboos in, beginnen al te rijpen.

Verder lopend over het veld van de krozenboomgaard in Boven-Leeuwen lonken wijdvertakte bomen vol dieprode vruchten.

Op houten driepootladders staan deze ochtend al verscheidene liefhebbers te plukken. Hun hoofden verdwijnen tussen de takken. De volle bakjes worden later bij eigenaar Thijs Banken afgerekend.

Verpleeghuis

Jessica Gerrits uit Boven-Leeuwen klautert net naar beneden en laat haar oogst zien. ,,Deze zijn voor een dame in het verpleeghuis waar ik werk. Hopelijk herkent zij ze en brengt het herinneringen van vroeger naar boven.”

Het zijn krozen, een oude fruitsoort die het midden houdt tussen kersen en pruimen. ,,Ook wel kerspruim genoemd”, vertelt Banken die heel veel soorten van deze ‘vergeten fruitboom’ heeft staan.

,,Thijs, dit mag je nooit wegdoen”, zegt Gerrits, ,,dit is een bijzonder stukje cultuur.”

Het begon met de verzamel­woe­de van mijn voorouders

Thijs Banken, voorzitter Stichting Schone Fruitteelt

Bloeiende witte wolk

Zelf heeft ze sinds kort ook een krozenboom in haar tuin, die vlak naast de boomgaard ligt. ,,Gekocht bij een kweker in Ochten, een tip van Thijs. In het voorjaar was het hier zo mooi. We keken vanuit ons huis op een enorme bloeiende witte wolk.”

Thijs Banken, tevens voorzitter van de Stichting Schone Fruitteelt. ,,Dit is een collectieboomgaard endeenige echte krozenboomgaard van Nederland.Het begon met de verzamelwoede van mijn voorouders. Zij hadden twaalf verschillende grote bomen.Van daaruit zijn diverse soorten geënt. Ook heb ik zaailingen uitgezet.”

Bankenheeft naast de vele krozensoorten witte en zwarte moerbeien staan en een heel steloude appel- en perenrassen.

Fruitdoolhof

In de boomgaard is sinds 2007 ook een fruitdoolhof metmeer dan twintig fruitsoorten.Banken: ,,Kinderen leren vaak in de natuur niet zomaar besjes te eten, hier is het juist het tegenovergestelde: ze mogen lekker snoepen in het doolhof.”

Thieu weet wel raad in een van de bomen in de boomgaard.© Bert Beelen

Met blote voetjes in sandalen stappen kinderen ijverig over de koeienmesthopen, op zoek naar een vrije ladder. Thieu Wijnmaalen uit Altforst is dol op klimmen. Terwijl mama Beate de ladder vasthoudt, heeft hij in no time zijn bakje volgeplukt.

Beate: ,,Vroeger had elke boer zo’n boom op zijn erf staan. Nu is er in ons dorp volgens mij nog maar één.”

Zo zien ze tenminste dat fruit niet in de supermarkt groeit. En het is allemaal onbespoten hè, net als vroeger bij mijn opa

Thea Glaap, bezoeker

Thea Glaap is met haar kleinkinderen en hun ouders uit Nijmegen komen rijden. ,,Zo zien de kinderen dat fruit niet in de supermarkt groeit. En het is allemaal onbespoten, hè, net als vroeger bij mijn opa. Mijn kleindochter zag de koeien in de wei en vroeg waarom ze die oorbellen dragen. Toen heb ik uitgelegd over hun oornummers en waarom dat handig is voor de boer.”

Vorstgevoelig

Banken is trots op zijn boomgaard. Bij zijn kraampje vol potjes zelfgemaakte jam, vruchtensappen en zelfs wijn en cider, vertelt hij enthousiast over de kweek.

,,Het is elk jaar weer spannend of het goed gaat. Krozen zijn vroege bloeiers en daardoor erg vorstgevoelig. Doordat ze bovendien op een hoge stam staan wat het plukken bemoeilijkt, is er nooit productie van deze soorten ontstaan. De oudste boom hier is zeker tachtig jaar.”

,,Zelf laat ik de natuur het liefst haar gang gaan. Ik snoei en maai alleen af en toe. Houtopslag en bloeiende kruiden zorgen voor de nodige insecten, die op hun beurt weer garant staan voor de bestuiving van de bloesem en het weren van kleinere insecten die het fruit aantasten. Gevallen fruit wordt opgegeten door de muizen en andere diertjes. In de natuur gaat niets verloren. Dat idee geeft mij een goed gevoel en rust.”

Wij hebben de reis er graag voor over

Henny Post, bezoeker

Uit Zeeland

Henny Post uit Den Bosch komt elk jaar met haar partner Arjan Pauw uit Goes. Vriendin Maria wilde deze keer ook mee. Om beurten gaat het de ladder op. ,,Fruitige, zoete en krozen met vanillesmaak: allemaal voor een overheerlijke zelfgemaakte jam”, zegt Post.

,,Het is gezellig, laagdrempelig en de prijs is heel redelijk. Zo leuk ook dat de koeienpoep er nog gewoon ligt. Wij hebben de reis er graag voor over.”